Ticari alanda çok çeşitli metaller ve alaşımlar vardır, bu metallerden bakır ve pirinç sıklıkla karıştırılan iki metaldir. Bu yazımızda CNC işleme için sektörde yaygın olarak kullanılan bakır ve pirinç alaşımlarını sizlere en belirgin özellikleriyle yakından tanıtmayı hedefliyoruz.
Bakır
İnsanlık tarihinde geçmiş çağlardan bu yana aktif olarak kullanılan bakır doğrudan işlemeye uygun saf bir metaldir. Doğası gereği antimikrobiyal olan bakır, en saf haliyle oldukça yumuşaktır ve rahatlıkla dövülebilir. Ek olarak, yüksek elektrik ve termal iletkenliğinin yanı sıra yüksek korozyon direncine de sunar. Elektrik – elektronik sektörü bakırın bu özelliklerinden sıkça faydalanmaktadır.
Bakır oldukça yüksek işlenebilirlik oranına sahip olmasıyla uygun maliyetli CNC işleme metallerindendir. Mükemmel termal ve elektrik iletkenliğiyle C101 ve C110 bakır alaşımları CNC işleme için yaygın olarak kullanılır.
C101, bir diğer adıyla “oxygen-free copper”, %99.99 Cu içeriğiyle son derece yüksek saflıkta bir alaşım olmakla birlikte mükemmel elektrik iletkenliği gösterir ve bundan dolayı “HC (high conductivity)” bakırı olarak da isimlendirilir. Ayrıca, iyi mukavemet değerlerine ve yüksek sünekliğe sahip olan C101, elektrik-elektronik sektörünün vazgeçilmez bir alaşımıdır. Etkili bir korozyon direnci ile beraber kablolar, motor bileşenleri, transformatörler gibi çeşitli mühendislik uygulamalarında kullanılmaktadır.
C110, bir diğer adıyla “elektrolitik sert pitch (ETP)”, %99.9 Cu içeriğiyle C101 alaşımı kadar saf olmasa da oldukça saf bir alaşımdır ve yüksek elektrik iletkenliği gösterir. C101 alaşımına göre daha uygun maliyetli olup işlenmesi de daha kolay bir alaşımdır. Ek olarak, C110 alaşımı soğuk şekillendirme yöntemleriyle rahatlıkla forma girebilir. Elektrik-elektronik uygulamaları için C110 alaşımı da sıklıkla tercih edilmektedir.
Pirinç
Bakır ve çinkonun birleşiminden oluşan metal bir alaşım olan pirinç, hammadde maliyetinin nispeten yüksek olmasına rağmen yüksek işlenebilirliği sayesinde tercih edilen CNC işleme metalleri arasında yer alır. Ek olarak, yüksek hurda getirisine sahip pirinç, hammadde maliyetini dengeler. Pirinç yaygın olarak orta sertliği ve yüksek çekme mukavemeti ile bilinir. Özellikle çinko konsantrasyonu pirincin mukavemet ve süneklik değerlerini iyileştirir, alaşıma sağlamlık yanında esneklik de kazandırır. Çinko konsantrasyonunun artmasıyla pirincin rengi kırmızıdan sarıya doğru değişir.
CNC işlemede yüksek çinko konsantrasyonuna sahip C260 ve C360 alaşımları sıklıkla tercih edilir. Bu alaşımlar altın görünümünde olup üstün mekanik özellikler sergilerler. İyi korozyon direnci gösterirler ve işlenebilirliği yüksek alaşımlardır. Ayrıca, düşük sürtünme gerektiren uygulamalar için ideallerdir.
C260, bir diğer adıyla “sarı pirinç” veya “kartuş pirinç”, pirinç alaşımlarının en çok tercih edilen ve uygun maliyetli olan alaşımları arasında yer alır. En sünek sarı pirinç olan C260 üstün korozyon direnciyle birlikte iyi mekanik özellikler sunar. Zorlu olmayan işlenebilirliğe sahip C260 alaşımı soğuk olarak da şekil alabilmektedir. Yaygın olarak mühimmat bileşenlerinde, menteşelerde, bağlantı elemanlarında ve radyatör ekipmanlarında kullanılmaktadır.
C360, bir diğer adıyla “serbest işleme pirinç”, yüksek miktarda kurşun içeriği sayesinde adından da anlaşılacağı üzere mükemmel işlenebilirliğe sahiptir. Yumuşak ve sünek bir alaşım olarak bilinen C360 pirinç aynı zamanda iyi mukavemet değerleri sergileyen güçlü bir malzemedir. Ayrıca, bu alaşım korozyona karşı iyi bir direnç göstermekle birlikte düşük sürtünme gerektiren parçalar için de ideal bir seçimdir. Somunlar, civatalar, miller, burçlar, vidalar ve konnektörler gibi çeşitli makine parçalarında yaygın olarak kullanılır.
Bakır ve Pirinç Alaşımları Arasında Seçim Yapmak
Bakır sizlere mükemmel elektriksel ve termal iletkenlik sunar. Yüksek saflıktaki bakır alaşımlarını C101/HC (%99.99 Cu) ve C110 (%99.9 Cu) ile iletkenlik gerektiren tasarımlarınızın gereksinimlerini karşılarken ürettiğiniz parçalarda gerekli mekanik özellikleri de elde edebilirsiniz. Ayrıca, yüksek işlenebilirlik özellikleriyle bu alaşımlar CNC tezgahlarında kolaylıkla işlenebilmektedir.
Pirinç sizlere tüm bakır alaşımları arasındaki en iyi işlenebilirliği sunar. Yapısındaki bakır içeriği pirince elektriksel ve termal iletkenlik kazandırır. Bununla birlikte çinko içeriği sayesinde pirinç bakıra göre üstün mekanik özellikler sergiler ve daha düşük sürtünmeli bir malzemedir. Özetle pirinç bakırdan daha iyi bir aşınma ve korozyon direnci gösterir. Diğer bir alaşım elementi olan kurşun ise pirince mükemmel işlenebilirlik kazandırmıştır.
En sünek sarı pirinç olan C260 ve en iyi işlenebilir C360 alaşımlarıyla tasarımınızda üstün mekanik özelliklerle ve yüksek korozyon direncine erişebilirsiniz. Mükemmel işlenebilirlikleri sayesinde bu alaşımlar CNC tezgahlarında kolaylıkla işleyebilir, böylelikle zaman ve enerjiden tasarruf sağlayabilirsiniz. Düşük sürtünme ve yüksek dayanım gerektiren bağlantı parçaları için C260 ve C360 pirinç alaşımları oldukça idealdir.
Elektrik iletkenlikleriyle bilinen bakır ve pirinç, elektrik iletkenlik değerleri bakımında ciddi farklılıklar gösterir. Mutlak anlamda %100 iletken olarak kabul edilen süper iletken bakır, diğer malzemelerin elektrik iletkenliklerinin değerlendirildiği bir referans ölçüsü konumundadır. Bakır ve çinko alaşımı olan pirinç ise bakırın yaklaşık %28’i kadar elektrik iletkenliği gösterir.
Sonuç
Parçalarınız kullanım alanlarına göre malzeme seçimi yapmak uzun vadede verimlilik ve maliyet açısından oldukça önemlidir. İncelediğimiz iki metal malzemenin de alaşımları, yüksek işlenebilirlik ve korozyon direnci özellikleri ile genellikle bağlantı elemanlarının üretiminde oldukça sık kullanılır. Ufak farklılıklarla birbirinden ayrılan bakır ve pirinç alaşımları ile parçalarınızı ürettirmek için bizimle iletişime geçebilirsiniz.
